งานวิจัยในรัฐนีเดอร์ซัคเซินเผย นกกระจิบป่าตะวันออกกลับมาพบได้หนาแน่นในแปลงปลูกกัญชง อาจกลายเป็นที่อยู่อาศัยใหม่ของสัตว์ป่าในยุคเกษตรเข้มข้น
การค้นพบที่ไม่คาดคิดเกิดขึ้นในภาคตะวันตกเฉียงเหนือของเยอรมนี เมื่อเดือนมิถุนายน 2024 ทีมนักปักษีวิทยาบันทึกพบนกกระจิบป่าตะวันออก (Acrocephalus palustris) ตัวผู้ที่ส่งเสียงร้องถึง 26 ตัว ภายในแปลงปลูกกัญชง (Cannabis sativa) ขนาดเพียง 27.5 เฮกตาร์ในเมืองนอยร์เฮอเด (Neurhede) รัฐนีเดอร์ซัคเซิน
เมื่อเปรียบเทียบกับพื้นที่โดยรอบขนาด 669 เฮกตาร์ ซึ่งเป็นแหล่งอาศัยแบบดั้งเดิม เช่น พื้นที่ชุ่มน้ำหรือทุ่งหญ้าริมคลอง พบเพียงนกตัวผู้ 3 ตัวเท่านั้น
กัญชง: แหล่งหลบภัยใหม่ในภูมิทัศน์การเกษตรยุคใหม่
นกกระจิบป่าตะวันออกมักอาศัยในพืชพรรณชื้นหนาทึบ เช่น ตำแย หญ้าเม็ดข้าวฟ่าง หรือพืชริมคูน้ำ โดยเฉพาะใกล้แหล่งน้ำ ถึงแม้จะยังถูกจัดอยู่ในกลุ่ม “น่ากังวลน้อยที่สุด” โดย IUCN แต่ในหลายประเทศของยุโรปประชากรกลับลดลงต่อเนื่อง
ในเยอรมนี รายงานระบุว่าประชากรของนกลดลงถึง 40% ในช่วงปี 2003–2023 เฉพาะในรัฐนีเดอร์ซัคเซินและเบรเมิน ข้อมูลใหม่จึงชี้ให้เห็นว่าการปลูกกัญชงอาจช่วยสร้างที่อยู่อาศัยทางเลือกได้ ด้วยลำต้นที่สูงหนาแน่น มีแมลงจำนวนมาก และลักษณะคล้ายพืชธรรมชาติที่นกใช้ทำรัง
พฤติกรรมที่มีหลักฐานมานาน
ความสัมพันธ์ระหว่างนกกระจิบกับกัญชงไม่ใช่เรื่องใหม่ ตั้งแต่ปี 1819 นักธรรมชาติวิทยาชาวสวิตเซอร์แลนด์ ไฮน์ริช รูดอล์ฟ ชินซ์ (Heinrich Rudolf Schinz) เคยบันทึกไว้ว่านกชนิดนี้พบได้บ่อยในแปลงกัญชง ในช่วงปี 1997–1998 ก็มีการพบรังและพฤติกรรมผสมพันธุ์ในไร่กัญชงทดลองในรัฐซัคเซิน-อันฮัลต์
สภาพแวดล้อมธรรมชาติของนกหลายชนิดกำลังหายไป จากการเกษตรที่เข้มข้นขึ้น การใช้สารเคมี และการลดพื้นที่รกร้าง หากกัญชงสามารถรองรับการวางรังได้อย่างสม่ำเสมอ ก็อาจกลายเป็นกุญแจสำคัญในแผนอนุรักษ์ของยุโรป
จากพืชต้องห้ามสู่ทรัพยากรอนุรักษ์
กัญชงเคยเป็นพืชต้องห้ามในหลายประเทศ แต่ในช่วงไม่กี่ปีมานี้ยุโรปกลับมาให้ความสนใจอีกครั้ง เพราะมีเส้นใยที่ใช้ได้ในอุตสาหกรรมสิ่งทอ เมล็ดมีโปรตีนสูง และน้ำมันมีกรดไขมันไม่อิ่มตัวที่ดีต่อสุขภาพ
หากมีการจัดการที่ยั่งยืน ไร่กัญชงอาจกลายเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยทางธรรมชาติสำหรับนกและสัตว์ป่าในพื้นที่เกษตรกรรมได้อย่างแท้จริง
บทเรียนจากทั่วโลก: กัญชาและสิ่งแวดล้อม
บทบาทของกัญชงในเยอรมนีสะท้อนถึงคำถามที่ทั่วโลกกำลังเผชิญเกี่ยวกับการปลูกพืชชนิดนี้ ในสหรัฐอเมริกา การแข่งขันเรื่องที่ดินระหว่าง อุตสาหกรรมกัญชากับไวน์ในแคลิฟอร์เนีย และ วิกฤตแย่งน้ำในนิวเม็กซิโก ล้วนแสดงให้เห็นว่า “กัญชา” ไม่ใช่แค่เรื่องเศรษฐกิจ แต่ยังเป็นเรื่องสิ่งแวดล้อมด้วย และกรณีของเยอรมนีคืออีกตัวอย่างที่พืชชนิดนี้อาจกลายเป็นผู้ปกป้องธรรมชาติที่ไม่คาดคิด
